TÜRK RESMİ VE ELEŞTİRİSİ, 1880-1950

Yazar adı: İpek Duben
Basımevi:  Bilgi Üniversitesi, 2007
Türü: Sanat
ISBN: 975-6176-56-3

Sıra No: SNT 004

Türkiyede çağdaş sanat alanında önemli eserler vermiş bulunan Dr. İpek Duben, yıllar önce kaleme aldığı Türk Resmi ve Eleştirisi 1880-1950 adlı çalışmasında uygulamış olduğu metodolojiyi açıklarken; Batılılaşma süreci içinde gelişen Türk resmini ve eleştirisini çağdaş sanat kapsamı kuramları içinde incelemediğini, ancak bu kuramlardan yararlandığını söylüyor. Bunu anlatırken, özellikle 1880-1950 döneminde Türk sanatının Batı’da geçerli olan klasik geleneği izlediğini, sanatçılarımızın etkilendiği akımları Batı’daki ölçütlere göre değerlendirdiğini ve bu nedenlerle Türk resminin arayış süreçlerini klasik rasyonel bir temele oturtmak istediğini vurguluyor.

Yazar, kültürel kimlik sorununu ülkemizdeki estetik düşüncenin kökenleriyle doğrudan bağlantılı gördüğünü ve bu araştırmasında esas amacının “Türk resim sanatını, figür ve manzara resmi olarak ontolojik ve epistomolojik parametreler” içinde incelemek olduğunu belirtiyor. Bu bağlamda, Türk resminin biçimsel gelişimi ile toplumumuzun zihniyet dünyası arasındaki ilişkileri, sanatçılarımızın Batılılaşma ile birlikte etkilendiği pozitivizm, Gérôme ve Osman Hamdi çizgisiyle Cumhuriyet döneminde ilke edindiği “inkılapçı ideoloji”nin, resim sanatı ile eleştiri dili üzerindeki etkilerini ele alırken; bizdeki sanatçı, eser, seyirci ve eleştirmen arasındaki etkileşimin Batı’dan farklı geliştiği sonucuna varıyor.

Türk Resmi ve Eleştirisi 1880-1950 tüm bu özellikleriyle Türk estetik düşüncesinin kökenleri üzerine temel bir başvuru eseri olmaya hak kazanıyor.

Türk resim sanatının tarihsel anlamı da ona dönük türkçe eleştiri de üzerinde çalışılmamış, henüz bir hayli bakir konulardır. Türk resminin epistemolojik sorunları ise bir kültür problematiği olarak son derecede kısıtlı bir biçimde ele alınmıştır. Bu kitap, bu iki alandaki büyük bir eksiği kapatan, gerek yöntembilimsel yaklaşımı gerekse söz konusu ettiği sorunsalları kavrayış biçimiyle sadece Türk resminin gelişmini idedelemekle kalmıyor. onu üreten ve onun ürettiği kültürel evreni de irdeliyor. Böylelikle ortaya sadece resim tarihinin ve eleştirisinin değil türkiye’deki düşünsel yapının kaynakları ve kökenleri konusunda da son derecede yetkin, ufuk açıcı ve mutlaka değerlendirilmesi gereken bir yapıt çıkıyor; bir çok alanın bir den üstüne eğilmesi gereken bir konuda okunması zorunlu bir yapıt.
– Hasan Bülent Kahraman