SEATTLE – Dünyayı Sarsan 5 Gün

Yazar adı: Alexander Cockburn / Jeffrey St. Clair

Çeviren: Yetkin Başkavak

Türü: Siyaset

Basımevi: Agora Kitaplığı, 2003

ISBN: 975-8829-03-3

Sıra No: POL 048

11 Eylül 2001 milyonların hafızasına yan yana iki tane bir, yerle ‘bir’ olan iki uzun bina, binalara çarpan iki uçak ve dahası kaçınılmaz bir sonun başlangıcı olarak kazındı. Dünya Ticaret Merkezi’ne düzenlenen saldırı sonrasında, olayın sorumlularına dair akla gelen bir ihtimalde; küreselleşme karşıtlarının bu işte parmağı olduğu yönündeydi. Bu düşünce zinciri bizi, kulelere uçakların çarptığı günden yaklaşık ikibuçuk yıl öncesine Nisan 1999’a ve Seattle’a götürüyordu. Dünya Ticaret Örgütü delegelerinin bir araya geldiği ve küreselleşme karşıtlarının yoğun gösterilerine sahne olan Seattle’a. Kimileri ‘Seattle Grubu’ olarak adlandırdıkları bu insan topluluğu arasında kule yıkıcılar aradı.
Barış yanlısı oldukları söylemiyle yola çıkan bu insanlar kimlerdi ve neden sokaklardaydılar? Fransız, Koreli ve Meksikalı çevreci yeşiller, Çinli muhalifler, Ekvatorlu baraj karşıtları, Kolombiya ormanlarından U’wa kabilesi üyeleri, ABD’li sendikalı işçiler, anarşistler ve her türden sivil toplum örgütü gönüllüleri günlerce fiziksel hasara ve tacize uğramayı ve hatta ölümü göze alarak sokaklardaki mücadelelerini sürdürdüler. Belki de onlar azılı teröristlerdi!? En önemli soru ise: Böylesi bir insan çeşitliliği nasıl sağlanmıştı?

1999’un manifestosu
Bu soruların cevabını kısmen de olsa bulabileceğimiz bir kitap, Eylül ayı içersinde raflardaki yerini aldı. Agora Kitaplığı’ndan çıkan ve Seattle-Dünyayı Sarsan 5 Gün adlı anı-inceleme türü örneği olan kitap, Nisan 1999’a ilişkin bir manifesto niteliğinde. Kitap, o günlerde bizzat olayların içinde yer almış, ABD basınının radikal kesimine mensup gazeteciler Alexander Cockburn ve Jeffrey St. Clark tarafından kaleme alınmış ve inceleme Allan Sekula tarafından çekilen fotoğraflarla desteklenmiş. Yetkin Başkavak tarafından dilimize çevrilmiş olan kitap, Seattle’da neler olduğuna ve neden olduğuna dair Türkçe’ye kazandırılmış az sayıda eserden biri.
Ormanları yok eden dünya bankası destekli biyolojik tarım programlarına, Nike’ın Koreli işçileri başına oturttuğu ‘ecel tezgahları’na, ekolojik dengenin bozulmasına neden olan ve doğal hayatı tehdit eden her türlü ticari girişime dur diyebilmek; liberal ekonominin ve neo-emperyalizmin dünyayı kuşatan ağlarına engel olabilmek adına, “D.T.Ö’nün ölümü için küresel kampanya…” sloganıyla binlerce insan Seattla’dan başkaldırdı. Üstelik ses ABD’den ABD’ye yükselmişti. ABD yine çoğunluğu ABD’li olan bir toplulukça aşağılanmıştı. En güçlüye karşı güçlü olmak anlık da olsa güven verici değil midir? Bu anlamda Seattle anın başlangıcıydı. Deforme edilmiş başkaldırı formasyonu, böylesi renkli bir platformu oluşturan kitlelerin birlikte hareket edebilmeleri adına, ‘re-forme’ ediliyordu.

Kendi varlığını hiçe saymak
Elbette ‘taraf’lı bir kitapla karşı karşıyayız. Yazarlarımızın taraflı ama makul tavrı kitaba soluk aldırıyor. Çünkü yazarlarımız “Farklı grupları bir araya getiren bu muhalefet platformunun temellerinin en sağlam yerinden çatlaması ne kadar sürer?” sorusuna da cevap arıyor. Ve cevap geliyor: Çıkar grupları çeşitlendikçe, barış yanlısı bile olsalar birbirleri için, ekonomik anlamda, tehlike oluşturmaya başlamaları an meselesidir. Kitabın tıkandığı belki de tek nokta bu soruna açıkça bir çözüm önerememiş olması. Ama bir avuntuları var: “Egemen sınıfı savunmasız yakalamak her kuşağa ancak bir defa nasip olur. Sonraki yirmi yılı bunun bedelini ödeyerek geçirirsin.”
Nisan 1999’da, Seattle sokaklarında bir grup insan dünyanın o kadar da küçük olmadığını ispatlamak adına kendi varlığını hiçe sayıyordu. Yazar durumu adlandırırken ‘Seattle Muharebesi’ tabirini kullanıyor. Ve Dünya Ticaret Örgütü toplantısının açılış günü iptal edildiğinde, kitleler yeniden söz sahibi olduklarına dair güven kazanıyor.
Sokaklarda kazanılmış bu başarının şiddet dolu görüntülerine ekran başındaki Amerikalı şaşırırken, bizler bulunduğumuz coğrafyadan, Amerikalının şaşırmasına şaşırıyoruz. Bir yerlerde bizim bu ortak şaşırma halimize şaşırmayan bir grup insan, gelecekte neye şaşıracağımıza dair birtakım kararlar alıyor ve geçtiğimiz günlerde DTÖ’nün 5. Bakanlar Toplantısı’nda, Koreli bir çiftçi olanları protesto etmek için kendini kalbinden bıçaklayarak intihar ediyor.
İşte bu şaşkınlık haline dur diyebilmek adına Seattle-Dünyayı Sarsan Beş Gün’, bir başlangıç kitabı olma niteliğinde.

Radikal
A. SELEN AKINER