BİZANS

Yazar adı: Ferenc Herezeg
Çeviren: Sadrettin Karatay
Basımevi: Cumhuriyet, 1999
Türü: Oyun
ISBN: –

Sıra No: AVRU 092

Macar klasikler i arasında okurlarımızın yabancı sı olmayan F. Herczegin Bizans adlı tragedyasını Macar eleştirmenleri ve kamuoyu onun en yüksek yapıtı saymakta ve bir çağı canlandırma bakımından bu yapıta Macar yazınının en iyi tarih sel tragedyası olan Bank Banın yanında yer vermektedir. F. Herczeg “Bizans” adlı oyununda tek bir gün ün, koca bir imparatorluğun son gününün şafağıyla batışı arasına dünya ölçüsünde bir tarih sel tragedyayı sığdırmıştır. Tanınmış Macar yazın tarih çisi J. Horvath, F. Herczeg üzerine yazdığı bir incelemesinde bu tragedyanın ana hatlarını şöyle çizmektedir: 29 Mayıs 1453. Bu, Bizans İmparatorluğunun çöktüğü gündür. Sultan Mehmet Bizans ı kuşatmıştır; kentin alın yazısı artık bellidir. Bu kaçınılmaz tehlike karşısında kahramanlığa yükselen imparator Konstantin az sayıda, fakat kendisine bağlı kalan yabancı ücretli askerleriyle bütün gücünü harcayarak kuşatıcılara karşı koymakta, halkı ve Bizans lı askerleriyse korkak bir kayıtsızlık içinde başlarına geleceği beklemektedir; devlet in ileri gelenleri imparatorun kahramanlık taslayışıyla alay ederler; onlar artık daha çok sultandan yanadırlar ve her şeyi ondan beklerler. İmparatoriçenin kendisi bile kadın lık silahlarıyla Fatihe boyun eğdireceği düşlemiyle kendini avutmaktadır… Bütün bunlardan imparatorun haberi yoktur, o halkına güven mekte, onun yurtseverliğine ve son tehlikenin onu kahraman yapacağına inanmaktadır. Onun için son anda büyük bir düş kırıklığına uğrar. Sultanın elçileri onun ve ardından gitmek isteyenlerin özgürce gidebileceğini bildirirler, fakat ona bağlı ancak iki kişi çıkar: ücretli askerlerin sadık komutanıyla kendisine âşık olan Yunanlı kız Herma. Konstantin dehşet içinde gerçekle yüz yüze gelir ve Bizans ı ölüme mahkûm eder: Biz Tanrının izniyle Bizans ın son imparatoru Konstantin, dünyaya bildiririz ki, ulusumuzu mahkemeye çektik ve adalet adına Bizans ı cellat satırıyla ölüme mahkûm eyledik. Edirneli Mehmet celladımız olsun. Konstantin şehit düşer, Bizans kan içinde yüzmektedir ve bu tarih sel kargaşada üzerlerine düşen onurlu görevi yerine getirmeyenler o kan deniz i içinde imparatoriçeyle birlikte boğulurlar. O korku nç anlarda imparator: Ölürsem,” diyor, “mezar taşıma şu sözler yazılsın: Bizans ın son imparatoru burada yatıyor. Kör olduğu sürece yaşadı. Bir gün gözleri açılınca duyduğu tiksinti onu öldürdü. Horvathın bu kısa tanıtmasının, yapıtın tasarlanışındaki görkemi gereği kadar duyurduğu kanısındayız. Doğal olarak oyunu dikkatle okuyanlar, hele II. perdedeki, Türk elçilerinin göründüğü, imparatorun ölüme hazırlandığı sahnelerde pek çok başka güzellikler de bulacaklardır. Bu sahneler, başka bir Macar yazın tarih çisinin dediği gibi, içinde parıltılı düşünce cevherleri yuvarlanan bir altın çağlayandır. Eser, Türkçeye Sadrettin Karatay tarafından çevrilmiştir. Çeviri yalnızca aslına bağlı değil; aynı zamanda, Herczegdeki deyiş güzelliklerini de Türk okuruna sunmaktadır